Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wprowadziła nowe rozwiązania prawne w zakresie organizacji wsparcia dla dziecka w przypadku niemożności zapewnienia dziecku opieki i wychowania przez rodziców.
Piecza zastępcza jest sprawowana w formie rodzinnej i instytucjonalnej. Rodzinna piecza zastępcza może występować pod postacią rodziny zastępczej i rodzinnych domów dziecka.
Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu.
W przypadku pilnej konieczności, na wniosek lub za zgodą rodziców dziecka, możliwe jest umieszczenie dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej, na podstawie umowy zawartej między rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka a starostą właściwym ze względu na miejsce zamieszkania tej rodziny lub miejsce prowadzenia rodzinnego domu dziecka.
Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej następuje również w przypadku gdy dziecko zostało doprowadzone przez Policję lub Straż Graniczną oraz na wniosek rodziców, dziecka lub innej osoby w przypadku, o którym mowa w art. 12a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Rodzaje rodzin zastępczych.
Istnieją następujące rodzaje rodzin zastępczych.
- spokrewniona , którą mogą tworzyć małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka, tj. babcia, dziadek, brat, siostra,
- niezawodowa, którą mogą tworzyć małżonkowie lub osoba, niepozostająca w związku małżeńskim, nie będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka,
- zawodowa, którą mogą tworzyć małżonkowie lub osoba, niepozostająca w związku małżeńskim, nie będąca wstępnymi lub rodzeństwem dziecka, a wśród nich:
- pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego. W tej rodzinie umieszcza się nie więcej niż 3 dzieci, w razie konieczności umieszczenia rodzeństwa, za zgodą rodziny zastępczej jest dopuszczalne umieszczanie w tym samym czasie większej liczby dzieci – na pobyt okresowy, do czasu uregulowania ich sytuacji prawnej, nie dłużej niż na 4-8 miesięcy lub do zakończenia postępowania sądowego o: powrót dziecka do rodziny, przysposobienie, umieszczenie w rodzinnej pieczy zastępczej.
- specjalistyczna. W tej rodzinie umieszcza się dzieci legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz dzieci na podstawie ustawy z dnia 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, tj. niedostosowanych społecznie. W rodzinie tej może wychowywać się w tym samym czasie nie więcej niż 3 dzieci.
- rodzinny dom dziecka , w którym może przebywać , w tym samym czasie łącznie nie więcej niż 8 dzieci oraz osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 25. roku życia, jeżeli ta osoba uczy się lub legitymuje się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności i uczy się.
Powiatowy Program Rozwoju Pieczy Zastępczej w Powiecie Lubartowskim na lata 2016-2018 został podjęty Uchwałą Nr XV/105/16 Rady Powiatu w Lubartowie z dnia 27 kwietnia 2016 r.
Kto może zostać rodziną zastępczą?
Funkcję rodziny zastępczej mogą pełnić zarówno pary małżeńskie, jak i osoby niepozostające w związku małżeńskim, jeżeli:
- dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;
- nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;
- wypełniają obowiązek alimentacyjny – w przypadku, gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;
- nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;
- są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone zaświadczeniami o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, wystawionymi przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej;
- przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- zapewniają odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspakajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym
- rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego,
- właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,
- wypoczynku i organizacji czasu wolnego.
Pełnienie funkcji rodziny zastępczej może być powierzone osobom, które nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe. W przypadku rodziny zastępczej niezawodowej (niespokrewnionej), co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów.
Dodatkowo przy doborze rodziny zastępczej dla dziecka uwzględnia się:
- osoby spokrewnione lub spowinowacone z dzieckiem, jeżeli dają gwarancję poprawy sytuacji dziecka,
- przygotowanie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej,
- odpowiednią różnicę wieku między kandydatami do pełnienia funkcji rodziny zastępczej a dzieckiem,
- poziom rozwoju i sprawności dziecka, wymagania w zakresie pomocy profilaktyczno-wychowawczej lub resocjalizacyjnej oraz możliwości zaspokajania potrzeb dziecka
- zasadę nierozłączania rodzeństwa,
- w miarę możliwości opinię wyrażoną przez dziecko.
Zgodnie z Ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz Zarządzeniem Starosty Lubartowskiego nr 71/11 z dnia 30 grudnia 2011 r. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Lubartowie zostało wyznaczone organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej.
Do zadań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej należy w szczególności:
- kwalifikowanie osób kandydujących do pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz wydawanie zaświadczeń kwalifikacyjnych zawierających potwierdzenie ukończenia szkolenia, opinię o spełnieniu warunków i ocenę predyspozycji do sprawowania pieczy zastępczej;
- organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej;
- zapewnianie rodzinom zastępczym szkoleń mających na celu podnoszenie ich kwalifikacji;
- prowadzenie poradnictwa i terapii dla osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą i ich dzieci oraz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej;
- dokonywanie okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej;
- zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających.
Rodzina zastępcza zapewnia tymczasową lub stałą opiekę i wychowanie dziecka pozbawionego całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej. W wypełnianiu swoich funkcji kieruje się dobrem przyjętego dziecka i poszanowaniem jego praw.
Na podstawie w/w ustawy rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka obejmuje się opieką koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej. Koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej wyznacza organizator rodzinnej pieczy zastępczej.
Do zadań koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej należy w szczególności:
- Udzielanie pomocy rodzinom zastępczym i prowadzącym rodzinne domy dziecka w realizacji zadań wynikających z pieczy zastępczej;
- Przygotowanie, we współpracy z asystentem rodziny i odpowiednio rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka, planu pomocy dziecku;
- Pomoc rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka w nawiązaniu wzajemnego kontaktu;
- Zapewnienie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka dostępu do specjalistycznej pomocy dla dzieci, w tym psychologicznej, reedukacyjnej i rehabilitacyjnej;
- Zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacja prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających;
- Udzielenia wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej,
- Przedstawienie corocznego sprawozdania z efektów pracy organizatorowi rodzinnej pieczy zastępczej.
Koordynator jest zatrudniany przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej i nie może mieć pod opieką więcej niż 15 rodzin zastępczych.